ایران ما
تماس با من
| « زندگی یک | سخن از بالشت » |
ابن بابویه که بود
1395/02/15
ابن بابویه که بود
علم کلام[ویرایش]
← مکتب فکری
ابن بابویه را می‌بایست از نظر فکری از مکتب اخباریان متقدم قم به شمار آورد.
صرف نظر از چند شخصیت نه چندان برجسته، او را باید آخرین متفکر این مکتب دانست که آثارش بخش عمده میراث اخباریان را تشکیل می‌دهد.
مشخصه کلی این مکتب که به روشنی در آثار ابن بابویه دیده می‌شود، تکیه بر اخبار و احادیث در تعریف مفاهیم و اثبات قضایای کلامی است.
در واقع کلام ابن بابویه را باید متون احادیث دانست که با کم‌ترین تصرف ممکن در قالب یک نظام کلامی ریخته شده و تدوین گشته است.
← مقایسه مکاتب کلامی
اگر چه کلام اخباری ابن بابویه در کلیات با کلام سایر مکاتب امامیه هم‌خوانی دارد، اما در مقایسه‌ای بین رساله اعتقادات ابن بابویه و رساله تصحیح الاعتقاد شیخ مفید که در نقد آن نوشته شده، آشکار می‌شود که اختلافات قابل ملاحظه‌ای در مسائل فرعی وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف مسأله جواز سهو در نماز بر پیامبر (ص) است.
ابن بابویه چون برخی دیگر از بزرگان مکتب اخباری قم نه تنها سهو در نماز را بر پیامبر (ص) جایز می‌شمارد، بلکه مخالف این نظر را به اهل غلو نسبت می‌دهد. [۶۹] [۷۰] (رجوع کنید به رساله مفید یا سید مرتضی در مسأله سهو بر پیامبر [۷۱]).
← برخوردهای کلامی
ابن بابویه از جنبه کلامی با مکاتب و مذاهب متنوعی در برخورد بوده است، از طرف وی با برخی از مکاتب امامی که از آن‌ها به اهل غلو و اهل تقصیر (کوتاهی در حق ائمه) تعبیر می‌کند، درگیر بوده و کتابی تحت عنوان ابطال الغلو و التقصیر، در رد این دو گروه تألیف کرده است. [۷۲]
بخش دیگری از برخوردهای کلامی وی را مسأله مهدویت تشکیل می‌دهد.
ابن بابویه در تبیین مهدویت از دیدگاه امامیه ضمن تألیف آثار متعدد به خصوص مهم‌ترین آن‌ها کمال‌الدین به رد ایرادات معتزله، زیدیه و دیگر مخالفان پرداخته و سعی بلیغی در نقض آراء قائلین به فترت (انفصال رشته امامت) و رفع شک امامیان متحیر نموده است.
← رد اتهامات بر امامیه
دیگر از ابعاد کلام ابن بابویه رد اتهاماتی است که از جانب مخالفین متوجه امامیه می‌گردید.
به عنوان نمونه وی کتاب التوحید را چنان‌چه در مقدمه آن [۷۳] متذکر شده به منظور رد اتهامات وارده به امامیه در مورد قول به تشبیه و جبر تألیف کرده است.
← تفاوت ناصبی و سنی
ابن بابویه مانند اکثر مکاتب دیگر امامی بین اهل سنت و ناصبی فرق آشکار گذاشته، ضمن احترام به اهل سنت (چنان‌که مثلاً از تمجید مشایخ سنی توسط او بر می‌آید) ناصبی را کافر شمرده [۷۴] و برائت از ظالمین نسبت به ائمه را از واجبات دانسته است. [۷۵] [۷۶]
← رساله‌های اعتقادی
یکی از حرکت‌های مهم ابن بابویه در کلام امامیه را باید تدوین آثاری دانست که نه شکل استدلالی و نه روایی، بلکه شکل یک رساله اعتقادی را داشته‌اند.
رسالة الاعتقادات ابن بابویه در واقع نخستین نمونه شناخته شده از این نوع رسائل در کلام امامیه است که خود ادامه کار او در مجلس ۹۳ از الامالی [۷۷] و مقدمه «الهدایة» [۷۸] می‌باشد.
این حرکت پس از ابن بابویه نیز توسط سید مرتضی در بخش اول رسالة جمل العلم و العمل و شیخ طوسی در رسالة اعتقادات و بعضی دیگر دنبال شد، لیکن دوام چندانی نیافت.
فرم در حال بارگذاری ...