به وبلاگ یس خوش آمدید

وضعيت اقتصادي يمن
اقتصاد يمن دو بخش اصلي نفت و
كشاورزي را شامل مي شو د. از زمان اولين
اكتشاف نفت به ميزان تجاري كه در سال
1984 در مأرب صورت گرفت و به خصوص
پس از وحدت يمن شمالي و جنوبي، دولت
يمن اقدام به سرمايه گذاري گسترده اي براي
توسعه اين بخش كرده و تلاش فراواني جهت
جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي كرده
است. در حال حاضر نفت 70 درصد بودج ه
يمن و 90 درصد صادرات آن را تشكيل
مي دهد. توليد نفت يمن در سال 2007 به
116/67 ميليون بشكه رسيد (المركز الوطني،
الموارد الطبيعيه و الطاقه، 2010 ). گاز نيز
براي اولين بار در سال 1984 در مأرب/جوف
كشف شد و توليد آن در سال 2007 به 738
هزار تن رسيد.
بخش كشاورزي حدود 10 تا 15 درصد
توليد سرانه را شامل مي شود. دولت از زمان
وحدت – با توجه به كمبود توليد نفت و نبود
چشم انداز روشني در زمينه اكتشافات جديد
– فعاليت هاي گسترده اي براي توسعه بخش
كشاورزي به انجام رسانده اس ت . اما اين
بخش با دو مشكل عمده روبه روست: نخست
وابستگي كشاورزي به ميزان بارندگي است
زيرا يمن منابع آب شيرين چنداني در خود
ندارد؛ و دوم كمبود زمين هاي حاصلخيز براي
كشاورزي است. با اين حال بخش كشاورزي
يمن حدود 53 درصد از نيروي كار اين كشور
(حدود 2 ميليون نفر) را در خود جاي داده
است و نيازهاي غذايي اكثريت جامع ه يمن
74 درصد) را تأمين مي كند (المركز الوطني، )
الزراعه و الغابات، 2010 ). بزرگ ترين معضل
كشاورزي يمن كشت قات ميباشد كه بيش
از 50 درصد از آب ناياب براي كشاورزي در
يمن را به خود اختصاص مي دهد و درصد
بالايي از نيروي كار يمن را به خود مشغول
ميسازد. حال آنكه قات كالايي است كه- جز
مقدار ناچيزي كه به كشورهاي مجاور قاچاق
ميشود- عمدتاً به مصرف داخلي مي رسد .
برخي علت اصلي عقب ماندگي يمن را در
گياه قات ميبينند كه همه روزه بر تعداد
مصرفكنندگان آن افزوده مي شود . طبق
برآورد رسمي دولت يمن، 70 درصد از مردان
و 30 درصد از زنان يمني به مصرف اين گياه
اعتياد دارند. در آمار غير رسمي اغلب رقم
بالاتري اعلام ميشود. دو بخش ديگر اقتصاد
يمن را شيلات و توريسم تشكيل مي دهد كه
روي هم رفته حدود 3 درصد از توليد سرانه
را شامل م يشوند.

ضعف اقتصادي و مسئله
جمعيت
ميانگين نرخ رشد سرا نه ملي يمن در
3درصد بوده است كه نسبت /8 ، سال 2009
0درصد افزايش / به دو س ال قبل حدود 5
نشان مي دهد. اما اين ميزان رشد با ميزان
2درصد) / رشد جمعيت اين كشور ( 786
تناسب ندارد و اقتصاد يمن براي جذب
نيروي كار جديد، نيازمند رشد بالاتري است.
22/858/ در حال حاضر جمعيت يمن 238
46 درصد كودكان / نفر است كه از اين تعداد 2
(The world زير 14 سال مي باشند
بهعبارتي در 5 تا 15 .Factbook, 2010)
سال آينده، حدود 10 ميليون نيروي كار
جديد وارد بازار كار يمن مي شوند و اقتصاد
كنوني اين كشور توان جذب اين نيرو را
نخواهد داشت.
طبق گزارش سال 2009 برنامه توس عه
سازمان ملل، نرخ بيكاري در يمن 28 درصد
مي باشد و از اين نسبت حدود 57 درصد را
(UNDP, جوانان تشكيل م ي دهند , 2009
به علاوه توليد نفت يمن از حدود .p.109)
نيم ميليون بشكه در روز در سال 2000 به
كمتر از 300000 بشكه در روز در سال
2009 كاهش يافته است . براساس آخرين
با توجه به اينكه هيچ گون ه ،IMF ارزيابي
اكتشافات جديدي صورت نگرفته است، منابع
نفتي يمن در 10 تا 12 سال آينده به پايان
.(Middle East Online, مي رسد ( 2010
علاوه بر ضعف اقتصاد يمن، اين كشور
با مشكل فساد گسترده در سطوح اداري و
سياسي مواجه است. در گزارش سال 2009
سازمان شفافيت بين الملل، يمن از بين 180
كشور مورد بررسي در رده 154 جهاني و 13
(Transparency عربي قرار گرفت
اين وضعيت با توجه .International, 2009)
به ضعف ساختاري اقتصاد يمن، اين كشور را
با وضعيت بغرنجي روب ه رو ساخته است . از
ديد بسياري از تحليل گرا ن ريش ه مسائل و
چالش هاي داخلي يمن اقتصاد ضعيف و
ناتوان آن در جذب نيروي كار يمني و
پيشبرد توسعه اقتصادي كشور است . نام ه
وزير خارجه يمن به شيخ صباح الأحمد، امير
كويت، پيش از س يامين اجلاس سران
شوراي همكاري در كويت، گوا ه روشني بر
اين ادعاست. در اين نامه وزير خارجه يمن
ضمن برشمردن سه چالش عمده امنيتي در
اين كشور (جنگ با حوثي ها، مقابله با
تجزيه طلبان جنوب و مبارزه با القاعده )،
اوضاع اقتصادي يمن را به عنوان چهارمين
چالشي ياد مي كند كه مربع چالش هاي يمن

را تكميل كرده است و از شورا مي خواهد كه
براي فائق آمدن بر اين چالش ها به يمن
.( كمك كند (ابوالطالب، ديسمبر 2009
بسياري از تحليل گران عربي و غربي بر اين
نكته تأكيد مي كنند كه تنها راه مرتفع
ساختن چالش بلندمدت يمن كمك به بهبود
اوضاع اقتصادي اين كشور و در نهايت اعطاي
عضويت شوراي همكاري به اين كشور
مي باشد (الذايدي 2010 ، ابوالطالب ديسمبر
.(Yamani, 2009 ،2009
-5 چالش هاي سياسي امنيتي
فراروي يمن
يمن در مجموع با چهار چالش عمده
روبه روست كه ثبات و امنيت داخلي اين
كشور و اثرگذاري آن بر امنيت منطق ه اي و
بين المللي را شكل مي دهد. اين چهار چالش
عبارت اند از: مسئله حوثي ها در شمال،
تجزيه طلبي در جنوب، افزايش فعاليت
القاعده و چالش روابط با عربستان سعودي.
از ديد برخي تحليل گران، مسائل القاعده
وحوثي ها، از آنجاكه وارداتياند، مسائل اصلي
نيستند؛ مسئله اصلي تجزيه طلبي در جنوب
مي باشد كه مسئله اي ساختاري است (السيد،
2010 ). برخي ديگر چالش عمده آينده يمن
را القاعده و افزايش فعاليت ه اي آن در اين
مي يمني .(Dwyer, كشور مي دانند ( 2010
چالش هاي داخلي يمن را از چش مانداز
بازيگران مرتبط با آن، متفاوت مي دان د. به
غرب و [علي عبدالله] صالح دشمن » نظر وي
يگانه اي ندارند. دشمن غرب القاعده است، اما
دشمنان واقعي صالح، حوثي ها و تجزيه طلبان
جنوب مي باشند. اما اگر غربيها خواهان محو
فعاليت هاي القاعده در يمن باشند، بايد صالح
را به مصالحه با حوثي ها و جنوبي ها دفع
كنند و اين بي شك به معناي سهيم كردن
آنها در قدرت خواهد بود و صالح بالطبع در
«. مقابل چنين امري ايستادگي خواهد كرد
.(Yamani, 2010)
-1-5 مسئله حوثي ها:
-1-1-5 از اتحاد تا تضاد : حوث ي ها
جماعتي زيدي مذهب هستند كه از سال
2004 تاكنون شش بار با دولت يمن وارد
جنگ شد هاند. (جدول شماره 2) رهبر معنوي
حوثي ها بدرالدين الحوثي يكي از علماي
شاخص مذهب زيدي بود و فرزندان وي نقش
رهبري سياسي و نظامي حوثي ها را بر عهده
دارند. حوثي ها در سال 1990 و پس از
وحدت دو يمن شمالي و جنوبي با تا سيس
فعاليت سياسي رسمي خود راآغاز كردند. در سال 1997 حسين الحوثي
فرزند علامه بدرالدين از حزب الحق جدا شده

را « جوانان مؤمن » به همراه ياران خود تشكل
تشكيل داد. اما اين تشكل هيچگاه به دنبال
تبديل شدن به يك حزب نبود و وارد فعاليت
سياسي رسمي نمي شد. همين امر يكي از
دلايل متهم شدن حوثي ها از سوي دولت به
عدم پذيرش نظام جمهوري و تلاش براي
اعاده نظام امامت زيدي – كه از سال 1962
با كودتاي ناصريس تها سرنگون شد –
مي باشد.
روابط حوثي ها با دولت يمن تا سال
2003 حسنه بود. حوثي ها در جنگ تجزيه
سال 1994 جانب دولت را گرفتند و با
تسليحات و اموالي كه دولت در اختيارشان
مي گذاشت، به مبارزه با تجزيه طلبانپرداختند. در سال 2003 به هنگام ديدار
علي عبدالله صالح از مناطق شمالي يمن،
جوانان مؤمن استقبال گرمي از وي به عمل
آوردند. اما روابط دو طرف زماني رو به تيرگي
نهاد كه نيروهاي امنيتي در ژوئن 2004 به
بهانه شكايت تعدادي از شهروندان براي
دستگيري و بازجويي از حسين الحوثي وارد
منطقه مران سكونتگاه وي شدند . طرفداران
حوثي به مقابله با نيروهاي حكومتي
پرداختند و تعدادي از نيروهاي دو طرف

كشته و زخمي شدند. بدينترتيب اولين دور
جنگ هاي صعده آغاز شد كه با كشته شدن
حسين الحوثي به پايان رسيد.
دولت يمن كه نگران گسترش نفوذ و قدرت
حوثي ها در شمال كشور بود براي دستگيري
رهبر آنها، حسين الحوثي، دست به كار شد ،
اما اين تلاش به آغاز سلسله جنگ هاي صعده
انجاميدكه تاكنون شش دور از آنها بدون
پيروزي هيچ يك از دو طرف پايان يافته
است. نكته قابل توجه در اين جنگ ها
گسترش حيطه و افزايش تلفات و
خسارت هاي آن در هر دور نسبت به دور
قبلي مي باشد، به طوري كه دور ششم
درگيري ها به دو استان حجه و عمران نيز
كشيده شد و تلفات بيشتري از دو طرف بر
جاي گذاشت. در واقع نيروهاي حوثي كه در
سال 2004 كمتر از 1000 نفر برآورد
2009 ، بين – مي شدند، در جنگ 2010
(The 2000 تا 10000 نفر برآورده شد هاند
اينان با كاربرد .Economist, 2009)
تاكتيك هاي جنگ هاي چريكي كه به د ليل
آشنايي آنها با منطقه كوهستاني شمال يمن
تا حدودي قرين موفقيت بود ، توانستند تا
جنگ ششم در مقابل ارتش يمن كه اين بار
به كمك ارتش عربستان به جنگ با حوثي ها
پرداخت، مقاومت كنند. ناتواني دولت در رفع
چالش حوثي ها در شمال و قدرت فزاينده اين
جماعت توان آن را در رويارويي با ساير
چالش ها نيز تحليل برد، بهنحوي كه در سال
2009 دولت يمن خود را بين چكش
حوثي ها و سندان تجزيه طلبان جنوب و نيز
فعاليت فزاينده القاعده در يمن در تنگنا
يافت و به كمك شوراي همكاري و
به خصوص عربستان سعودي متوسل شد.